مشاوره آویژه

به گزارش مرکز مشاوره خانواده آویژه: حسادت بین خواهر و برادر یکی از رایج‌ترین احساساتی است که در روابط خانوادگی بروز می‌کند. این احساس معمولاً از مقایسه، نیاز به توجه والدین، رقابت برای دستیابی به منابع خانوادگی (مانند اسباب‌بازی، زمان والدین یا امتیازات خاص) و تفاوت‌های فردی نشأت می‌گیرد.

کودکان اغلب زمانی که احساس کنند یکی از خواهر یا برادرهایشان مورد توجه یا محبت بیشتری قرار می‌گیرد، دچار حسادت می‌شوند. این حسادت می‌تواند به شکل‌های مختلفی از جمله پرخاشگری، گوشه‌گیری، رقابت ناسالم، یا حتی تخریب وسایل یکدیگر بروز کند.

اما این حسادت همیشه منفی نیست! در صورتی که والدین بتوانند آن را به درستی مدیریت کنند، می‌تواند به رقابتی سالم تبدیل شود که فرزندان را برای تلاش بیشتر، یادگیری مهارت‌های حل تعارض و بهبود روابط اجتماعی آماده کند. ایجاد فضای عادلانه در خانواده، تشویق به همکاری و توجه به احساسات هر کودک به طور جداگانه، می‌تواند حسادت را کاهش دهد و روابط بین خواهر و برادر را تقویت کند.

کلید اصلی مدیریت این چالش، شناخت نیازهای احساسی کودکان و ایجاد تعادل در محبت و توجه است. والدین باید به کودکان بیاموزند که هر فرد ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارد و نیازی به مقایسه دائمی نیست. همچنین، تشویق به همدلی، گفت‌وگوی صمیمی و ایجاد فرصت‌هایی برای همکاری مشترک بین فرزندان، می‌تواند روابط آن‌ها را بهبود بخشیده و از حسادت‌های مخرب جلوگیری کند.

چگونه حسادت بین خواهر و برادر را کاهش دهیم؟

حسادت بین خواهر و برادر به اشکال مختلفی ظاهر می شود. شاید شما با حسادت کودک بزرگتر روبرو هستید که به تولد نوزاد جدید حسادت می کند. یا شاید شما با یک خواهر یا برادر کوچکتر  دست و پنجه نرم می کنید که چون نمی تواند همه کارهای برادر بزرگش را انجام دهد، به او حسادت می کند.

در هر صورت، تاکتیک‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش عصبانیت‌های حسادت فرزندان به یکدیگر، استفاده کنید.

حسادت و دعوای خواهر و برادری یا حسادت بچه اول به بچه دوم در بین بچه‌ها عادی است. با این حال، اگر احساسات از کنترل خارج شوند، ممکن است مشکلات طولانی مدت ایجاد شود. اگر کنترل حسادت کودکان به درستی مورد توجه قرار نگیرد، می تواند منجر به مشکل در کنار آمدن در بزرگسالی و شاید تهدیدهای مهم دیگری برای سلامت عاطفی افراد شود. حسادت و رقابت بین فرزندان ممکن است همیشه به دوران کودکی ختم نشود.

حسادت فرزندان به یکدیگر امری عادی است؟

بچه ها به سرعت با یک خواهر یا برادر جدید سازگار می شوند. با این حال، کاهش کمیت و کیفیت تعاملات بین والدین و فرزند بزرگتر با ورود فرزند جدید به خانواده اجتناب ناپذیر است. در نتیجه، خواهر و برادرهای بزرگتر اغلب احساس می کنند که در خانواده آواره شده اند. به همین دلیل کودک بزرگتر فرزند جدید را به عنوان رقیبی برای توجه والدین می بیند. این پایه و اساس حسادت کودک بزرگتر به کوچکتر است. خوشبختانه، این چالش حسادت فرزند اول به دوم در اکثر موارد به سرعت از بین می رود. گاهی حسادت موجب افزایش پرخاشگری می شود. برای درمان و کنترل پرخاشگری با مشاوره آویژه همراه باشید.

چگونه به درمان حسادت فرزند اول به دوم کمک کنیم؟

فرزند اول شما عادت کرده است که شاه  یا ملکه خانه باشد، بنابراین اگر به کودک کوچکی که تمام توجه شما را به خود جلب می کند حسادت کند، این امر برای شما نباید شوکه کننده باشد. سرزنش کردن کودک با گفتن جملاتی مانند "من الان نمی تونم بهت کمک کنم ، مگه نمی بینی  دارم به بچه غذا می دم" یا "ما نمی تونیم بیرون بریم، بچه داره میخوابه"، باعث عصبانیت کودک بزرگتر شما می شود. لطفا راه‌های دیگری برای نه گفتن پیدا کنید: «بعد از ناهار بیرون می‌رویم» یا «پنج دقیقه دیگه میام پیشت».

بسیار مهم است که کودک بزرگتر احساس دوست داشتن و مهم بودن داشته باشد، بنابراین زمانی که او را در حال انجام کار خوبی می بینید، به خصوص زمانی که به نوزاد جدید کمک می کند، او را بسیار تحسین کنید. اگر او نوزاد را به آرامی در آغوش می گیرد یا می بوسد، مثلا بگویید خوش به حال خواهرت که برادری به خوبی او دارد. برای کاهش حسادت بین خواهر و برادر از مشاوره تلفنی خانواده آویژه کمک بگیرید.

نشانه های حسادت کودکان به یکدیگر

والدین باید همیشه مراقب علائم حسادت کودکان باشند. حسادت اغلب علت اصلی دعوای بین خواهر و برادر است. علائم حسادت کودک بزرگتر به کوچکتر شامل موارد زیر است:

• رفتار سخت و انعطاف ناپذیر
• نوسانات خلقی یا کج خلقی 
• تحریک پذیری
• رفتارهای وابسته یا چسبنده 
• مشکلات در خوردن و خوابیدن

برخی از کودکان حتی ممکن است در روال و عادات توالت رفتن خود دچار تغییراتی شوند. والدین همچنین باید از رفتارهای آزاردهنده کودک نسبت به خواهر و برادرهای کوچکتر آگاه باشند. یک خواهر یا برادر بزرگتر ممکن است به کودک کوچکتر طعنه بزند یا چیزهای ناخوشایند بگوید، یا رفتارهای پرخاشگرانه و مضر جسمی (نیشگون گرفتن، ضربه زدن، و غیره) از خود نشان دهد. اغلب اوقات این رفتارها می تواند به رفتارهای بسیار بدتری مانند دعوا یا فریاد زدن بر سر یکدیگر تبدیل شود. با بروز این رفتارها، والدین باید از مشاوره کودک حرفه ای برای بازگرداندن نظم به خانه بهره بگیرند.

راه های کاهش حسادت خواهر و برادر در دوران کودکی

با بزرگ شدن فرزندانتان همه چیز پیچیده تر می شود زیرا باید با حسادت همه آنها مقابله کنید. در اینجا فهرستی از کارهایی که می توانید انجام دهید، آورده ایم:

1. تقسیم مسئولیت ها

در حالی که ممکن است یک کودک به عنوان قلدر و دیگری به عنوان قربانی رفتار کنند، بسیار مهم است که فقط یکی از کودکان را سرزنش نکنید. حتی اگر یکی از آنها « دعوا را شروع کرده باشد»، به روشنی به کودک «قربانی» بگویید که نباید در هر دعوایی که کودک قلدرتان شروع کند، شرکت کند.

2. حسادت کودکان را کم اهمیت جلوه دهید

اگر یکی از کودکان تمایلات حسادت خود را نسبت به دیگری نشان می دهد، بیش از حد واکنش نشان ندهید و از مو طناب درست نکنید. به سادگی حسادت کودک بزرگتر به کوچکتر را بپذیرید. "این طبیعی است که گاهی اوقات حسادت کنید" و سپس با گفتن این جمله ادامه دهید: " میخوای بریم بیرون قدم بزنیم؟»

3. کودکان را مقایسه نکنید

از مقایسه کردن بپرهیزید، مثلا ممکن است یکی از کودکان در ریاضیات بهتر از دیگری باشد یا کودک بزرگتر احتمالا همیشه می تواند سریعتر از کودک کوچکتر بدود. از مقایسه توانایی یا رفتار کودکان جدا خودداری کنید. همچنین از کودک خود بخواهید که خود را با توانایی های قبلی خود مقایسه کند نه با خواهر یا برادرش.

4. به کودک برچسب منفی نزنید

از نام مستعار منفیبرای کودکان هرگز استفاده نکنید. برچسب زدن به فرزندانتان اغلب می‌تواند باعث ایجاد رنجش و در نهایت احساس شدید حسادت بین خواهر و برادر ها شود.

5. گام به گام پیش بروید

حسادت در کودکان از نظر روانشناسی بیشتر ناشی از این است که والدین یک فرزند را بیشتر از دیگری دوست دارند. در برنامه خود فضایی در نظر بگیرید تا برای هر فرزند به اندازه کافی وقت بگذارید. لازم نیست خیلی وسواس به خرج دهید،مثلا شما می توانید در حالی که پسر بزرگتان در مدرسه است با کودک پیش دبستانی فیلم نگاه کنید. فقط مطمئن شوید که هر کودک می داند که جایگاه ویژه ای در قلب شما دارد. برای انجام راه های کاهش حسادت با مشاوره تلفنی خانواده آویژه همراه باشید.

چه زمانی حسادت کودکان نگران کننده است؟

سطحی از حسادت و درگیری بین خواهر و برادر طبیعی است. با این حال، تعارض خواهر و برادری که از مرز آزار جسمی، عاطفی یا جنسی عبور می کند را نباید نادیده گرفت. خواهر و برادر آزاری یک نگرانی جدی است که می تواند اثرات طولانی مدت بر کودک قربانی داشته باشد.

اینها عبارتند از افسردگی، اضطراب، عزت نفس پایین. والدینی که نگران دعوا و حسادت بین کودکان هستند باید با روانشناس کودک تماس بگیرند تا قبل از اینکه وضعیت به آزار جدی تبدیل شود، مشکل را حل کنند. اگر متوجه خصومت شدید یا آزار کلامی، عاطفی یا فیزیکی شدید، به دنبال مداخله فوری باشید. کودکانی که برای خواهر و برادر خود را قلدری می کنند ممکن است از مشکلات رفتاری و عاطفی رنج ببرند و نیاز به مداخلات و حمایت حرفه ای داشته باشند. به همین ترتیب، خواهر و برادری که مورد آزار و اذیت قرار گرفته است نیز باید تحت نظر روانشناس یا مشاور کودک باشند.